Participatie is een begrip met een overstijgend karakter en heeft daarom als voordeel dat het overal ingebed kan worden, los van de inhoud en mandaten binnen bepaalde voorzieningen, organisaties, bedrijven, sectoren,…

“Participatie in de gezondheidszorg heeft te maken met actieve betrokkenheid van cliënten en hun context bij de totstandkoming, vormgeving, afronding en evaluatie van zorg.”

In het kader van kinderen en jongeren binnen de netwerken GGZ betekent dit dat we de stem van kinderen en jongeren luider willen laten weerklinken en hen willen betrekken, aanmoedigen en ondersteunen in het uiten van hun mening bij overleg en besluitvorming die hun geestelijke gezondheid aangaan. Hierbij denken we aan het gehele continuüm van de geestelijke gezondheidszorg: preventie, vroegdetectie, screening en oriëntatie, diagnostiek, behandeling en rehabilitatie.

 

Participatiecoach

Participatief werken is een waardevolle en noodzakelijke bouwsteen in het nastreven van geestelijke gezondheid. Om hier actiever op in te zetten werd er in opdracht van de FOD Volksgezondheid in ieder Netwerk Geestelijke Gezondheid Kinderen en Jongeren een participatiecoach aangesteld. Als participatiecoaches zetten we enerzijds in op het versterken van de stem van kinderen, jongeren en hun context (en ondernemen hiertoe verschillende initiatieven), anderzijds ondersteunen we actoren in het netwerk om hun participatief werken verder te ontwikkelen.

De opdracht van de participatiecoaches bestaat uit vier belangrijke pijlers:

i.                    Informeren

Informeren over geestelijke gezondheid en geestelijke gezondheidsproblemen en het GGZ-aanbod op een kindvriendelijke en toegankelijke manier ter beschikking stellen t.a.v. kinderen, jongeren en hun context (incl. de respectievelijke verenigingen).

ii.                    Ontwikkelen participatieve cultuur

Acties opzetten die bijdragen aan een participatieve cultuur die kinderen, jongeren en hun context aanmoedigen en ondersteunen in het uiten van hun mening bij overleg en besluitvorming die hun geestelijke gezondheid aangaan.

iii.                    Creëren van bewustwording

Initiatieven nemen die de bewustwording, de kennis en de toepassing van participatie van kinderen, jongeren en hun context bij de partners van het GGKJ-netwerk binnen het brede domein van de geestelijke gezondheid versterken.

iv.                    Optimaliseren van kansen om te participeren

Initiatieven nemen die een actieve betrokkenheid van kinderen, jongeren en hun context realiseren in de organisatie en besluitvorming van het GGKJ-netwerk waardoor zij op een actieve manier kunnen bijdragen aan de totstandkoming, de voortgang, de afronding én de evaluatie van een kindvriendelijke GGZ op:

• Microniveau: kinderen, jongeren en hun context kunnen deelnemen aan de besluitvorming rond hun behandelverloop (individueel hulpverleningstraject)
• Mesoniveau: kinderen, jongeren en hun context worden actief betrokken in de organisatie van het hulpverleningsdesign, de geleverde zorg, de evaluatie en de feedback op de verleende zorg, hulp en diensten (organisatie en netwerk)
• Macroniveau: kinderen, jongeren en hun context krijgen een plaats en formuleren aanbevelingen t.a.v. de bevoegde beleidsinstanties.

Annelies Follaets is participatiecoach voor PANGG0-18. Je kan bij haar terecht met al je vragen, ideeën, bedenkingen… over participatie. Je kan haar steeds bereiken via  annelies.follaets@pangg0-18.be of 0485 19 15 79.

 

Actieplan participatie PANGG0-18

De participatiecoaches kregen als eerste opdracht om een actieplan te ontwikkelen. Dit plan bestaat uit korte en lange termijn acties. Omdat dit plan op een participatieve wijze tot stand komt, wordt er permanent geëvalueerd en bijgestuurd. Dit is op basis van de actuele ontwikkelingen in het netwerk en in de maatschappij. Maar ook op basis van feedback en advies van kinderen, jongeren, hun context, hulpverleners, beleidsmakers en ervaringsdeskundigen krijgt het participatiebeleid van PANGG0-18 steeds meer vorm.

Het spreekt voor zich dat er voldoende ruimte is voor voorzieningen en actoren uit het netwerk om hun eigen accenten te leggen.

Op basis van de opdracht van de FOD Volksgezondheid, het strategisch plan van PANGG0-18 en de resultaten van het rapport ‘Participatie van kinderen, jongeren en hun context in de netwerken geestelijke gezondheid’ werden drie strategische doelstellingen geformuleerd:

• Strategische doelstelling 1: PANGG0-18 zet in op het creëren van een draagvlak voor participatie binnen het netwerk
• Strategische doelstelling 2: PANGG0-18 integreert participatie binnen het kader van de kwaliteitsvolle uitbouw van de zorgprogramma’s en hun onderlinge afstemming vertrekkend vanuit de leefwereld van kinderen en jongeren in hun context
• Strategische doelstelling 3: PANGG0-18 zet maximaal in op het creëren van kansen voor kinderen en jongeren om te participeren binnen netwerk

Op korte termijn zetten we in op de inventarisatie van participatieve initiatieven, nl. de Participatiereflex. Wanneer we weten welke succesvolle (en minder succesvolle) acties op poten werden gezet, kunnen we krachten bundelen en tot nieuwe kruisbestuivingen komen. We hoeven het warm water niet opnieuw uit te vinden. We kunnen wel van elkaar leren en elkaar versterken door in dialoog te gaan over de verschillende aspecten van participatie.

De Participatiereflex helpt ons om acties te formuleren op lange termijn, die betrekking hebben op de ontwikkeling van participatie op vlak van geestelijke gezondheid bij kinderen, jongeren en hun context om zo een antwoord te formuleren op de strategische doelstellingen.

Daarnaast starten we met het oprichten van een jongeren adviesraad, die mee input mogen geven over de totstandkoming van dit beleid. Ken je jongeren of ben jij een jongeren die hier ook een steentje aan wil bijdragen? Laat het weten via annelies.follaets@pangg0-18.be

 

Participatiereflex

De Participatiereflex is een methode om stil te staan bij de plek die participatie op dit moment binnen jullie voorziening krijgt. De participatiereflex omvat vijf delen:

• Deel 1: Visie op participatie
• Deel 2: Realisaties van participatief werken (bestaande acties)
• Deel 3: Zelf-evaluatie
• Deel 4: Participatiegroei (toekomstperspectieven)
• Deel 5: Noden op het gebied van participatie

De Participatiereflex helpt hulpverleners, beleidsmakers, voorzieningen… om zicht te krijgen op:

• waar jullie op dit moment staan op vlak van participatie;
• welke acties jullie (kunnen) ondernemen om participatie binnen jullie organisatie te optimaliseren;
• welke input of ondersteuning jullie wensen van participatiecoaches, ervaringsdeskundigen en beleid.

 

De Participatiereflex helpt de netwerken GGKJ om:

• good practices te verzamelen en voor uitwisselingen te zorgen in het netwerk;
• acties en noden op vlak van participatief werken in kaart te brengen;
• samen met jongeren het participatief werken in het netwerk te kunnen bespreken
• ondersteuning en coaching voor het werkveld te voorzien op basis van de noden die uit de participatiereflex voortkomen;
• op micro-, meso- en macroniveau samen met het werkveld en kinderen, jongeren en hun context beleidsuitdagingen te formuleren en hierrond acties uit te stippelen.

Vanuit theoretische onderbouwing zoals o.a. de Participatietrap van Hart (1992) en de voorwaarden om van participatie te kunnen spreken van Lundy (2007), krijgen de verschillende onderdelen stilaan vorm. Wanneer de tool vaker ingevuld wordt, krijg je op lange termijn een overzicht van de evolutie die jullie als voorziening op vlak van participatie maken. Bovendien kan het boeiend zijn om hierover met jullie doelgroep in gesprek te gaan: rijmen jullie bevindingen die uit de Participatiereflex voortkomen met de beleving van jullie doelgroep?

 

Hoe werkt de Participatiereflex?

Samen met de participatiecoach gaan jullie met je team, dienst,… aan de slag rond participatie binnen jullie voorziening. Vanuit een interactieve en dynamische insteek staan we stil bij wat er al is, welke noden er zijn en welke kansen er in de toekomst liggen. Reken hiervoor min. 2,5 tot 4u. Er is een mogelijkheid om deze uren te spreiden over een langere periode.

De Participatiereflex is gebaseerd op een vragenlijst. Wanneer de participatiecoach met jullie aan de slag gaat, zullen jullie op een actieve manier een antwoord formuleren op deze vragen. Benieuwd naar de vragenlijst? Die kan je vragen via annelies.follaets@pangg0-18.be en zij bezorgt jullie deze met de nodige info. Dat kan uiteraard ook door gewoon de vragenlijst in te vullen.

We moedigen het sterk aan om samen met de participatiecoach hierrond aan de slag te gaan. Niet alleen om elkaar te leren kennen maar ook omdat:

• jullie kunnen rekenen op een externe facilitator;
• er concrete acties geformuleerd worden;
• jullie bijdragen aan een participatieve cultuur op vlak van geestelijke gezondheid bij kinderen en jongeren.

Bovendien kunnen we van hieruit krachten bundelen en creëren we een groot draagvlak om van participatie een vanzelfsprekendheid te maken.

 

Overtuigd of nog vragen?

Neem contact op met Annelies Follaets via

annelies.follaets@pangg0-18.be

0485 19 15 79